Emeklilikte yaşa takılanlar yasal düzenlemeyi beklerken, 8 Eylül 1999 öncesinde sigortasız çalıştıkları için kapsama giremeyecek olanlar tahlil arıyor. Bu tarihten evvel sigortasız çalışanlar SGK’ya başvurarak birinci işe giriş tarihinin fiilen çalıştığı tarihin olması gerektiğini belirterek sigorta başlangıç tarihinin düzeltilmesini talep edebilir. Olumlu karşılık alınmazsa hizmet tespit devası açılabilir. Sigorta primleri faiziyle ödenebilir.
Hizmet tespit davası için beş yıllık vakit aşımı mühleti bulunmasına rağmen SGK kayıtlarında “Bordro, sigortalı hesap fişi, bildirge” üzere evrakları olması halinde hak düşürücü mühlet işletilmiyor. Ayrıyeten, sigortasız çalıştırıldığı işyerinde orta vermeden sonrasında da sigortası yaptırılarak çalıştırılanlar hizmet tespiti davası açabilir. Bu durumda yazılı evrakı olmayanlar şahit gösterebilir. İşyerinde kendisi ismine düzenlenen ödeme makbuzu, nöbet çizelgesi üzere dokümanlar de delil olarak sunulabilir.
EYT’DE BORÇLANMA HAKKI TANINMAZSA YATIRDIĞIM PARAYI GERİ ALABİLİR MİYİM?
Doğum, askerlik borçlanmasıyla eksik primler tamamlanabilir. EYT için kritik tarih olan Eylül 1999 öncesi askerlik yapanlar sigorta başlangıç tarihini öne çekebilir. EYT kapsamında borçlanma hakkı verilip verilmeyeceği yasal düzenleme Meclis’e geldiğinde netlik kazanacak. EYT düzenlemesi öncesi borçlanma yapanlar yasal düzenleme sonrası borçlanma hakkı olmazsa yatırdığı parayı geri alabilir. Emekli aylığı bağlanmadan evvel borçlanma bedellerinin iadesi talep edilebilir.
HİZMET TESPİT DAVASI KAÇ AYDA SONUÇLANIR, ARABULUCULUĞA TABİ Mİ?
İŞ Kanunu’nda öngörülen mecburî arabuluculuk kapsamı dışında bulunuyor. Hizmet tespit davası açmadan evvel arabulucuya başvurma zaruriliği bulunmuyor. Bu davada sonuç katılaşmadan icra edilemeyen kararlardır. Muhakeme metoduna nazaran yaklaşık iki ayda sonuçlanıyor.
İŞE BAŞLANGIÇ TARİHİM OCAK 1999 OLMASINA RAĞMEN SİGORTA TEŞEBBÜS BİREBİR YILIN ARALIK AYINDA YAPILDI. EYT’DEN YARARLANMAK İÇİN NE YAPMALIYIM?
Bu mühletin sigortaya dahil edilmesi için hizmet tespiti davası açılması gerekiyor. Kanuna nazaran hizmet tespit devasının işten çıkış yapılan yılın sonundan başlayarak 5 yıl içinde açılması gerekiyor. Lakin, bu müddetin aranmadığı durumlar da kelam konusu. Bordro, bildirge, sigortalı hesap fişi üzere dokümanlardan birinin mahkemeye sunulması durumunda hak düşürücü müddet işlemez. İşyerinde düzenlenen ödeme makbuzu, nöbet çizelgesi de ispat olarak kabul ediyor. Sigortasız çalıştığı işyerinde orta vermeden devam edip sigortası yapılanlar hizmet davası açarak bu periyodu sigortasına ekletebilir. O tarihte çalıştığını yazılı olarak kanıtlayamayanlar şahit gösterebilir.
HİZMET TESPİT DAVASI HANGİ DURUMLARDA AÇILABİLİR, MİRASÇILARI DA BU HAKTAN YARARLANABİLİR Mİ?
Çalışma müddetlerinin patron tarafından SGK’ya bildirilmemesi ya da eksik bildirilmesi durumunda çalışan hizmet tespit davası açabilir. Hizmetin davacı çalışan tarafından sigortasız olarak görülmüş olması ve bu durumun SGK tarafından daha evvel tespit edilmemiş olması gerekiyor. Hizmet tespit davasını kişinin kendisi yahut vefat durumunda mirasçıları açabilir. Hizmet tespitine bahis işyerinde hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içinde mahkemeye başvurulabilir. Tıpkı iş yerinde birden fazla giriş çıkış yapanların dava açma mühleti de işten birinci ayrıldıkları tarihte başlar. Sigortalının vefatı durumunda mirasçılar sigortalının vefat tarihinden itibaren dava açabilir.
DAVA ÇALIŞAN LEHİNE SONUÇLANIRSA SİGORTA PRİMİNİ PATRON Mİ SGK MI YATIRIYOR?
Davanın kişi lehine sonuçlanması durumunda, talep edilen yıllar içindeki sigorta primleri patron tarafından ödenir. Sigorta primleriyle birlikte bu mühlet içinde geçen yasal faiz de işverence karşılanır.
SİGORTA MÜFETTİŞLERİNCE HAK DÜŞÜRÜCÜ MÜHLET İŞLETİLİYOR MU?
Beş yıllık hak düşürücü müddetin ne vakit başlayacağı özel durumlara nazaran değişiyor. Yönetmelikte yer alan dokümanların verilmesi durumunda olduğu üzere çalışmaların sigorta müfettiş raporuyla saptanması halinde de hak düşürücü müddetin geçtiğinden kelam edilemez.
SİGORTASIZ ÇALIŞTIĞIMI BORDRO DIŞINDAN NASIL KANITLARIM?
Hızmet tespitinde dava açmakla birlikte öne sürülen tarihte çalışıldığının kanıtlanması gerekiyor. Sigorta primleri bordrosu, hesap fişinin yanı sıra tıpkı devirde çalışılan ve patron resmi kayıtlarındaki diğer çalışan şahit olarak gösterilebilir. Patronun Toplumsal Güvenlik Kurumu’na verdiği bordrolarda yer alanlardan şahit gösterilebilir. Ayrıyeten komşu işyerinde sigortalı çalışan da şahit olarak dinlenebilir.
SİGORTASIZ ÇALIŞILAN YILLAR İÇİN DAVA SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?
Örneğin bir işyerinde 2 yıl sigortasız çalıştıktan sonra işten çıkarılan işçi için beş yıllık hak düşürücü müddet işten ayrıldığı günden itibaren başlar. Başka yandan 2 yıl sigortasız çalıştırıldıktan sonra sigortası yapılıp 10 yıl daha çalıştırılan kişi 2021 tarihinde işten çıktıysa, 2026 yılının sonuna kadar sigortasız çalıştırıldığı devir için dava açabilir. Kesintisiz çalışmanın bittiği yılın sonu başlangıç kabul ediliyor.